In de lente van 2021 wordt gestart met het in kaart brengen van territoria van broedvogels op een locatie in Niftrik. De zogenaamde BMP (broedvogelmonitoring) wordt dan uitgevoerd om de aantallen territoriale broedvogels te tellen. Het doel is om de jaarlijkse aantalsveranderingen vast te leggen van de broedvogelsoorten die zich territoriaal gedragen of anderszins aangeven ter plaatse broedvogel te (kunnen) zijn. Om een goed beeld te krijgen gebeurt dit een aantal malen in de loop van het broedseizoen. Er wordt vanaf 2021 minimaal twee jaar geteld en de resultaten worden op deze website bekend gemaakt.

Op de foto ziet u de (kale) situatie in 2018 vlak voor het aanplanten van de heg. Inmiddels zijn de plantjes bijna twee meter hoog en een deel ervan is al op een authentieke manier gevlochten. De heg biedt steeds meer plek aan de broedvogels en ik ben dan ook heel benieuwd naar de resultaten van de BMP.

In rap tempo verliest het Nederlandse landschap zijn heggen en wallen en daarmee het materiële erfgoed en de heg-gerelateerde flora en fauna. Bovendien verdwijnen daarmee ook de relicten (sporen van authentiek beheer). Op deze manier is het moeilijk om na te gaan hoe onze boeren vroeger het landschap beheerden. Toch zijn we er in geslaagd om dat wat resteert te onderzoeken en vast te leggen. De resultaten zijn gebruikt op een locatie in Heumen onder unieke omstandigheden: vleesvee mag eten wat de heggen te bieden hebben.

Het verslag wat afgelopen donderdag verscheen is het resultaat van een zeer omvangrijke onderzoek naar heggen en wallen dat in de gemeenten Wijchen en Heumen is uitgevoerd. Deze historische landschapselementen bevatten nog de authentieke beheermethodes die bewoners vroeger gebruikten om hun erf te beschermen en om hout te kunnen oogsten. Generaties lang werden de heggen en wallen onderhouden op een pragmatische en doelgerichte manier.

Dat heggen en wallen in het huidige cultuurlandschap een beduidende rol spelen in de beleving van het landschap en een belangrijke functie hebben voor de ecologische waarden is de laatste decennia meerdere malen onderkent. Het is onderdeel van ons Nederlandse materiële erfgoed.

Onze cultuurlandschappen worden ernstig bedreigd door veranderende infrastructuur, verdere intensivering van de landbouw en uitbreiding van dorpen en steden. Door onkunde of gebrek aan historische kennis komt in veel gevallen het cultuurlandschap nog verder onder druk te staan. Nieuwe heggen en wallen als bijdrage aan het mondiale klimaatbeleid en behoud van biodiversiteit zijn hard nodig. Het beheer van deze landschapselementen moet gebaseerd zijn op traditionele methodes willen we ons groene erfgoed behouden. De benodigde kennis is te vinden in onze oude relicten en is de sleutel naar een authentiek cultuurlandschap. Dit verslag toont aan dat de vele relicten in het onderzoeksgebied nog een helder beeld geven van het traditioneel beheer en het gebruik van de lijnvormige elementen.

Afgelopen donderdag presenteerden Jef Gielen en ik het resultaat van het onderzoek naar Historische Heggen en Wallen in de gemeenten Wijchen en Heumen. Het doel was om de heggen en wallen in kaart te brengen zodat iedereen weet wat er nog resteert van dit materiële erfgoed. Daarnaast is intensief onderzoek gedaan naar de relicten in de betreffende lijnvormige landschapselementen. Ons immateriële erfgoed is de beheermethode die over is gegaan van generatie op generatie. We zijn er trots op dat we dat op 1 oktober jl., bijna twee jaar na de start, mochten publiceren. De locaties van vele landschapselementen en honderden vlechtsporen van buigen en knikken zijn teruggevonden en vastgelegd.